de echte herenhaarverzorger van haar en ziel

De barbier is dood, leve de barbier!

De klassieke herenkapper is in het straatbeeld geen vanzelfsprekendheid meer. Mannen laten zich knippen in de 'gemengde salon'. Sterft de barbier uit? In moskeeën en op markten wordt nog volop 'geknipt en geschoren'.

'Mag het bovenop wat korter?', vraagt klant Eric (42). 'Nee', snauwt zijn kapper. Eric is duidelijk niet tevreden met de repliek, maar spreekt niet tegen. In de herenkapperszaak van de Italiaan Pasquale Capone (69) bepaalt niet de klant, maar de kapper hoe de coiffure eruit komt te zien.

Eric is niet boos. Hij is al twintig jaar tevreden klant bij Capone. Zelfs nu hij niet meer in Amsterdam woont, komt hij elke maand vanuit Breda nog 'even thuis' bij de Italiaan in Amsterdam. Eric: 'Ik mag Pasquale heel graag. En ik heb het een paar keer geprobeerd bij een kapper in Breda, maar dat beviel niet. Het voelde als vreemdgaan.'

De laatste echte barbier van Nederland, noemt hij zichzelf bedroefd. Want 'herenhaarverzorger' Capone is bang dat er nog maar weinig herensalons zoals de zijne over zijn.

De 'verzorger van de antennes van de ziel' en zijn nostalgische kapsalon – genaamd Figaro Pasquale naar de barbier Figaro uit Beaumarchais' Le Barbier de Seville – zijn sinds de opening van de zaak in 1965 een begrip in de hoofdstad. Met de oude kappersattributen, de honderden snuisterijen en prullaria doet de krappe zaak meer denken aan een rariteitenkabinet dan aan een herensalon.

In Rome leerde de jonge Capone, geboren in het Zuid-Italiaanse Calabrië, op zijn veertiende het ambacht van barbier van zijn leermeester Armido. 'Ik wilde niet meer naar school, was eigenlijk een vervelend jong', legt Capone haastig en met zwaar Italiaans accent uit. 'Armido leerde mij zedelijkheid en bekwaamheid.' De twee eigenschappen die een goede barbier volgens Capone moet bezitten.

De liefde bracht hem in 1961 naar Nederland, waar hij vier jaar later zijn eigen kapsalon opende in de Amsterdamse Begijnensteeg.

Hans van Mierlo had zijn keurige Kennedy-coupe in 1966 aan Capone te danken, alle mannen van de acteursfamilie Römer zijn er kind aan huis en ook Johan Cruijff werd ooit in de degelijke kappersstoelen van Capone onder handen genomen. Maar Capone is ook niet te beroerd om zijn schaar van ruim een eeuw oud tevoorschijn te halen voor de kraker om de hoek.

Een behandeling bij Capone kost tussen de € 5,99 en € 99,99, zonder aanduiding wat de klant daarvoor kan verwachten. Om kort te gaan: de kraker wordt voor vijf euro geknipt en de rijke zakenman of acteur moet diep in de buidel tasten.

Jan Toes (67) uit Schagen, al zeven jaar klant bij Capone, geeft de barbier na zijn korte knipbeurt honderd euro en wacht geduldig af wat hij terugkrijgt. Het wordt een briefje van twintig. 'Ja, ik zou ergens anders goedkoper uit zijn', geeft hij toe. 'Maar ik heb het ervoor over want ik voel me altijd weer goed als ik hier geweest ben.'

Zijn klanten, over het algemeen welgestelde mannen, nemen de prijzen voor lief. Natuurlijk, Capone knipt een perfecte nekpartij, de borstelige wenkbrauwen neemt hij ook altijd even mee, om over zijn meesterlijke scheerbeurten maar te zwijgen. Een echte ambachtsman is het. Daar zijn zijn klanten het over eens.

De mannen lijken vooral voor de beleving te komen. Het idee van 'mannen onder elkaar'. Het vleugje bergamot dat hij na het knippen of scheren over de mannen sprenkelt, de korte, grappig bedoelde rugmassage.

Maar niet zomaar iedereen is voor het vak weggelegd, zegt Capone in zijn zoektocht naar een opvolger. 'Een barbier moest sociaal zijn, de handen van een chirurg en de voeten van een danser hebben.' Maar die jongens die nu van de kappersschool komen, kunnen niks. Nat scheren? Ze weten niet eens wat dat is!'

Zelfverklaard meesterbarbier Capone is bang dat zijn ambacht, net zoals de beroepen van goudsmid, kleermaker en meubelmaker, langzaam maar zeker uit het straatbeeld verdwijnt.

De angst van Capone is niet ongegrond. Een kleine duizend herenkapsalons zijn er tegenwoordig nog over van de ruim zesduizend die er ooit waren. Herenkappers worden steeds vaker vervangen door gemengde salons of salons die louter vrouwen knippen.

Waarom heeft het mannenvak aan populariteit ingeboet? 'Bij vrouwen kunnen kappers veel meer handelingen verrichten waar ze geld aan kunnen verdienen', verklaart Greta Sijmons van het Kennis-en Ontwikkelcentrum voor de uiterlijke verzorgingsbranche (KOC), de instantie die de lesstof en examinering voor de kappersopleidingen maakt. 'De meeste mannen willen geen kleurtje, permanentje of extensions. Dus als een kapper alleen van het knippen moet leven, moet hij heel hard werken om rond te komen.'

De hervormingen van de kappersopleidingen zijn volgens Sijmons ook de oorzaak van het verdwijnen van herenkappers. 'Omdat het ministerie van Onderwijs de kappersopleiding wilde verkorten, is eind jaren tachtig besloten het mannen-en vrouwenknippen samen te voegen. Vroeger was je soms vijf, zes jaar bezig met de opleiding, nu moet het in drie jaar gepiept zijn. Puur om financiële redenen.' Jammer vindt Sijmons. 'De opleiding is er oppervlakkiger door geworden en de eisen liggen lager.'

Zestig bezorgde herenkappers hebben zich daarom verenigd in het Nationaal Mannenkappers Collectief. Zij proberen met bijeenkomsten doorverkoop van kapperszaken te stimuleren, en bieden daarnaast fiscale en vakmatige ondersteuning.

Maar bij de Nederlandse Kappersacademie maken ze zich niet druk. 'Wij leiden allround kappers af, die zowel mannen als vrouwen kunnen knippen', zegt directeur Marianne Abers.

Omdat het KOC het herenvak wil stimuleren organiseren ze aparte cursussen 'authentiek scheren'. Ook bij de Nederlandse Kappersacademie zijn deze cursussen te volgen. Directeur Abers beschouwt het als iets extra's. 'Want bijna niemand vraagt nog om een authentieke scheerbeurt.'

De directeur van de Kappersacademie is blijkbaar nooit in de multiculturele Haagse wijk Transvaal geweest. 'Ik doe zeker vijf of zes scheerbeurten per dag', zegt kapper Gihan Çolakeglu (23) van de Turkse herensalon Vatan, terwijl hij met chirurgische precisie zijn vlijmscherpe mes op de bakkebaarden van een klant zet.

Met een spuit bevochtigt hij af en toe de zijkant van het gezicht. 'Anders gaat het scheren branden', licht hij toe. Of de jongeman met het vervaarlijke werktuig op het gezicht bang is? 'Nee hoor. Ik vertrouw hem', klinkt het ontspannen. Zoals de meeste Turkse en Marokkaanse jongens uit de buurt wenst ook deze klant flinterdunne bakkebaarden en een strak sikje.

In moskeeën, buurthuizen en bij markten over het hele land knippen, scheren en branden Turkse en Marokkaanse kappers de haren van hele hordes landgenoten weg tegen een paar euro. Maar jonge allochtonen geven de voorkeur aan professionele herensalons zoals Vatan.

Het leeuwendeel van Gihans klanten is Turks, Marokkaans of Hindoestaans. Over Nederlandse kappers zijn de meeste jongens in de zaak van Gihan niet te spreken. 'Ze plukken wat aan je en vragen dan 35 euro,' zegt een Marokkaanse jongen die wat wil laten opscheren. Bij kapsalon Vatan gaat een klant vanaf elf euro keurig geknipt en met glad gelaat de deur uit. En dat beetje extra aandacht en gemoedelijkheid, dat is ook fijn. Een Turkse gezicht-en halsmassage om te ontspannen na een scheerbeurt? Geen probleem. Of er iemand nog iets wil drinken, vraagt een neefje die voor de gezelligheid op bezoek is. Of heeft er nog iemand honger? Dan loopt Cihans broertje even naar de bakker. Gihan: 'Daarom komen ze graag terug. Iedereen houdt van aandacht.'

Op zijn zestiende ging Gihan al bij zijn vader Senaï, die de salon veertien jaar geleden begon, in de leer. 'De kappersopleiding heb ik geprobeerd. In het begin kon ik mijn lol niet op: ik was één van de weinige jongens tussen allemaal meiden. Maar na een half jaar was ik er op uitgekeken. De nadruk lag te veel op het damesknippen. Daar heb ik het niet op.'

In de zaak van zijn vader leerde Gihan klassieke kapperstechnieken zoals het hanteren van het scheermes. Maar ook typisch Turkse handelingen als het wegbranden van oorharen met watten en ammoniak en het epileren van gezichtshaar met garen. 'Daarmee gaat het sneller dan met een pincet en pak je ook de fijnste haartjes mee.' Een pijnlijke behandeling getuige de vertrokken gezichten van de klanten en de rode plekken achteraf.

Toch is kapsalon Vatan allesbehalve ouderwets. 'Wij bieden authentieke barbiersmethoden, maar de jongeren kunnen bij mij ook terecht voor een kinky hanekam met alle kleuren van de regenboog. Je moet meegaan met de tijd.'

Ja zeker, aan dameskappen zou hij meer verdienen. 'Voor de prijs van één permanentje moet ik vier koppies knippen, maar ik verdien mijn geld met mijn specialiteit: de fantasykapsels.' De jonge coiffeur gebruikt het authentieke klapscheermes om complete draken en andere ingewikkelde figuren in het haar van zijn klanten te 'tekenen'. 'Daar betalen ze dan wel veertig of vijftig euro voor.'

Gihan is daarom helemaal niet somber over de toekomst van de mannenkappers. Als je het slim aanpakt, zegt hij, kan het zelfs big business zijn. 'Vooral omdat mannen steeds ijdeler worden. Ja, de metroseksuele man noemen ze dat.

'Ook Nederlandse mannen doen steeds meer aan hun uiterlijk. De afgelopen jaren zijn er alleen al in Transvaal zeven herenkappers bijgekomen. Het herenvak ten dode opgeschreven? Geloof ik niks van. Niet in deze buurt ieder geval.'

navigatie